Ehli Sünnet'in mezhepleri

Ehli Sünnet'in mezhepleri

Allâhü Teâlâ'nın kullarına emirleri, nehiyleri (yasakları) vardır. Bunlar, farz, vâcib, haram, mekruh, mübahtır. Resûlullah (sallallâhü aleyhi ve sellem) Hazretleri dahi bazı şeyleri sünnet kılmıştır. Bazı şeyler de müstehabdır. Bunların bazıları Kur'ân-ı Kerîm'den veya Hadîs-i Şerîften pek sarîh ve aşikâr olarak anlaşılır. Bazıları da gizli olup onları ancak müctehidler çıkarabilir.

Asr-ı Saâdet'ten sonra Ashâb-ı Kiram (r.anhüm) cihâd ve gazayı ehemmiyetli görüp ona çalıştılar. Kur'ân-ı Kerîm'den ve Hadîs-i Şeriften ahkâm çıkarıp yazmaya elleri değmedi. İhtiyâçları da yok idi. Zîrâ onların ekserisi müctehid idiler, ihtiyâç halinde ictihâd ile amel ederlerdi. O zamanki müslümanlar arasında fetvaya ihtiyâç az olurdu. Müslümanlar arttıkça hâdiselerle beraber cehalet de arttı. Fetvaya müracaat çoğalınca âlimler Kur'ân ve Hadîs'den meselelerin hükümlerini çıkarmaya gayret ettiler, Kur'ân ve Hadîs'de açıkça bilinmeyen meseleleri ictihâd ile bildirdiler. Bunlar, Ebû Hanîfe ve Mâlik ve Şafiî ve Ahmed bin Hanbel'dir. (Rahmetullahi aleyhim) Tamâmı kâmil ve fâzıl ve ilmiyle âmil zâtlar olup her birine bir topluluk tâbi oldu. İşte bunlara müctehid (mezheb imâmı) denilir.



Bu müctehidler bazı hükümlerde diğerine muhalif bulunmuşlar ise de tamâmı itikâdda Ehl-i Sünnet ve Cemâat olduklarından birbirine bid'atçı ve sapık demezler. Lâkin her biri kendi içtihadının doğru olduğu itikadındadır. Ve doğruyu bulmak için takatleri kadar gayret sarf eylemiş olduklarından hatâları affedilir.

Tabiîn ve tebe-i tabiîn zamanlarında böyle pek çok müctehidler var idi. Sonra ekserisinin tâbileri (uyanları) yok oldu ve meydânda dört mezheb yani Hanefî, Malikî, Şafiî ve Hanbelî mezhebleri kaldı. Daha sonraları Hanbeliler de iyice azaldı.

İmâm-ı A'zam Hazretlerinin talebeleri içinde dahî İmamlar vardır. En meşhurları İmâm Ebû Yusuf, İmâm Muhammed, İmâm Züfer'dir. Bunların bazı meselelerde İmamlarına muhalif kavilleri (İçtihatları, görüşleri) vardır. Lâkin mezhebin aslında, İmamlarına tâbi olduklarından ayrı mezhep sahibi sayılmazlar.